Zaburzenia odżywiania stanowią dość rozbudowaną grupę psychiatrycznych jednostek, do których zaliczane są anoreksja oraz bulimia. Czasami problemy te bywają bagatelizowane, tymczasem większość z nich może dawać poważne, czasami nawet śmiertelne, powikłania. Jakie jednak dokładnie wyróżnia się zaburzenia odżywiania, czym charakteryzują się poszczególne z nich i jakimi metodami można je leczyć? Autor: Getty Images Spis treściZaburzenia odżywiania - co to takiego?Zaburzenia odżywiania: przyczynyZaburzenia odżywiania: objawyZaburzenia odżywiania: rodzajeZaburzenia odżywiania: nowe jednostkiZaburzenia odżywiania: problemy współistniejąceZaburzenia odżywiania: diagnostykaZaburzenia odżywiania: powikłaniaZaburzenia odżywiania: leczenieZaburzenia odżywiania: rokowania Zaburzenia odżywiania - co to takiego? Zaburzenia odżywiania należą do grupy zaburzeń psychicznych i wymagają leczenia. Współcześnie o zaburzeniach odżywiania słyszał prawie każdy – mało kto nigdy nie zetknął się z terminem anoreksja czy bulimia. Wymienione problemy rzeczywiście, stanowią jedne z najbardziej znanych jednostek z tej grupy, z całą pewnością nie są one jednak jedynymi możliwymi zaburzeniami odżywiania – wyróżnia się ich zdecydowanie więcej. Tak naprawdę zaburzenia odżywiania wystąpić mogą u osoby będącej w dowolnym wieku (możliwa jest nawet anoreksja u osób starszych), typowo jednak rozwijają się one u nastolatków oraz u młodych dorosłych. Zdecydowanie częściej problem dotyka kobiet. Różne są natomiast statystyki dotyczące dokładnej częstości występowania zaburzeń odżywiania, według jednych z nich w pewnym momencie życia na anoreksję choruje do nawet 4% kobiet, a na bulimię i zaburzenia z napadami objadania się zapada do 2% przedstawicielek płci żeńskiej. Ortoreksja - kiedy zdrowe odżywianie wyniszcza organizm Zaburzenia odżywiania: przyczyny Do dziś nie udało się jednoznacznie stwierdzić, co dokładnie odpowiada za występowanie różnych zaburzeń odżywiania – najprawdopodobniej etiologia tych jednostek jest wieloczynnikowa. Podobnie jak w przypadku wielu różnych schorzeń, tak i w przypadku nieprawidłowości związanych z odżywianiem dużo uwagi kieruje się ku uwarunkowaniom genetycznym i najprawdopodobniej jest to dobry trop. Okazuje się, że osoby, które mają bliskiego krewnego z jakimś zaburzeniem odżywiania, same mają od 7 do 12 nawet razy zwiększone ryzyko pojawienia się tego problemu i u nich. Teorie o wpływie genów na występowanie zaburzeń odżywiania potwierdzają badania prowadzone na bliźniętach monozygotycznych – w ich trakcie okazywało się, że gdy jeden z nich cierpiał na zaburzenia odżywiania, to ryzyko, że drugi bliźniak będzie zmagał się z tym samym problemem, sięgało nawet 50%. Geny to jednak zdecydowanie nie wszystko – za przyczyny zaburzeń odżywiania uznaje się również rozmaitego rodzaju czynniki natury psychospołecznej. Zwraca się uwagę na to, że zwiększoną tendencję do wystąpienia któregoś z należących do tej grupy problemów mają te osoby, które w dzieciństwie były na każdym kroku kontrolowane przez swoich rodziców. Ogólnie różne nieprawidłowe postawy rodzicielskie mogą sprzyjać zaburzeniom odżywiania. Największe znaczenie ma jednak nadmierne skupianie się opiekunów na masie ciała zarówno swojej, jak i dziecka. Wpływ na występowanie zaburzeń odżywiania mają również media. Od lat doskonale widać propagowanie pewnego wzorca piękna – zauważyć to można chociażby na wybiegach modowych czy w różnych kampaniach reklamowych, gdzie jako ludzie sukcesu prezentowane są osoby szczupłe, czasami wręcz wychudzone. Tego rodzaju przekaz buduje u wielu młodych osób przekonanie, że tylko taki wygląd jest akceptowalny i pozwoli im w przyszłości osiągnąć sukces. Zaburzenia odżywiania: objawy Większość zaburzeń odżywiania ma pewne wspólne cechy – są nimi przede wszystkim nadmierna koncentracja na swoim wyglądzie, nieprawidłowe nawyki związane ze spożywaniem pokarmów oraz przekonanie o nieprawidłowym obrazie własnego ciała. Wśród problemów, które mogą przemawiać za tym, że bliska osoba może mieć któreś z zaburzeń należących do tej grupy, wymienić można zmianę zachowań związanych z jedzeniem (np. unikanie spożywania posiłków wraz z rodziną), utratę masy ciała (typowo pacjent z zaburzeniami odżywiania neguje, jakoby liczył kalorie czy stosował jakąkolwiek dietę), niezadowolenie ze swojego wyglądu, pogorszenie stanu zdrowia (np. gorszy wygląd skóry, pogorszenie kondycji włosów, nieuzasadnione osłabienie czy ospałość), nagłe rozpoczęcie uprawiania intensywnej aktywności fizycznej, wypowiedzi o posiadaniu zdecydowanie zbyt dużej masy ciała (szczególnie niepokojące wtedy, gdy ich autorem jest osoba ze zbyt niską wagą). Zaburzenia odżywiania: rodzaje Zasadniczo najbardziej znanym zaburzeniem odżywiania jest anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny. Problem ten ogólnie powiązany jest z ograniczaniem ilości przyjmowanych posiłków, często dochodzi do tego również intensywne uprawianie sportu. Wszystkie działania osoby z anoreksją mają jeden cel – doprowadzenie do posiadania jak najniższej masy ciała. W przypadku jadłowstrętu nieprawidłowe przekonania chorych mogą być tak nasilone, że nawet wtedy, gdy ich waga jest skrajnie niska i widoczne stają się u nich wszystkie kości, pacjenci mogą być nadal przekonani, że ważą zbyt dużo i że są po prostu grubi. Bulimia (żarłoczność psychiczna) to problem nieco inny niż anoreksja – w jej przypadku pacjenci mają bowiem, najczęściej, prawidłową masę ciała. Charakterystyczne dla bulimii są napady niekontrolowanego objadania się, które później wzbudzają w pacjencie poczucie winy – w celu zapobiegnięcia przyrostowi masy ciała, stosują oni różne metody, takie jak prowokowanie wymiotów czy stosowanie środków przeczyszczających. Zaburzenie z napadami objadania się jest problemem nieco podobnym do bulimii. W jego przebiegu również dochodzi bowiem do epizodów niekontrolowanego pochłaniania dużych ilości jedzenia, różnicą jest jednak to, że pacjenci z zaburzeniami z napadami objadania się nie stosują różnych metod, które miałyby zapobiegać przybieraniu przez nich na wadze. Pica to kolejne zaburzenie odżywiania, które u niektórych osób wywołuje wręcz obrzydzenie. Polega ono na tym, że pacjent zjada rzeczy, które zdecydowanie do spożywania się nie nadają – takowymi mogą być np. mydło, ziemia, węgiel czy… włosy. Najczęściej pica spotykana jest u dzieci, kobiet w ciąży oraz u osób niepełnosprawnych intelektualnie. W amerykańskiej klasyfikacji DSM-V wyodrębnione zostało zaburzenie odżywiania, określone jako zaburzenia polegające na unikaniu lub ograniczaniu przyjmowania pokarmów (ang. avoidant/restrictive food intake disorder). Związane są z nim trudności z przyjmowaniem posiłków, wynikające z wyjątkowej niechęci do samego jedzenia lub niechęci do określonych smaków, zapachów czy tekstury jedzenia. Zaburzenia odżywiania: nowe jednostki W medycznych klasyfikacjach grupa zaburzeń odżywiania w najbliższych latach będzie najprawdopodobniej ulegać różnym zmianom – coraz częściej bowiem wspomina się o innych jeszcze niż wymienione problemach, które także można by zaliczać do tej grupy. Do jednostek, które w tej chwili nie są uwzględniane w medycznych klasyfikacjach schorzeń i zaburzeń, a o których jednocześnie mówi się współcześnie coraz więcej, zaliczyć można takie problemy, jak: ortoreksja (zaburzenie polegające na spożywaniu przez pacjenta wyłącznie zdrowych, pełnowartościowych produktów), diabulimia (spotykana u osób zmagających się z cukrzycą, które specjalnie manipulują dawkami insuliny tak, aby uniknąć zwiększenia masy ciała), drunkoreksja (inaczej alkoreksja, problem związany z unikaniem spożywania pokarmów po to, aby kalorie, które potem pacjent dostarcza sobie wraz ze spożywanym alkoholem, nie doprowadziły do wzrostu jego wagi), zespół Gourmand (nazywany również zespołem smakosza, wystąpić może po uszkodzeniu płatów czołowych mózgowia i związany jest z tym, że pacjent zaczyna chcieć jeść jedynie wyrafinowane posiłki). Zaburzenia odżywiania: problemy współistniejące Zaburzenia odżywiania dość często nie są jedynym problemem z kręgu zainteresowania psychiatrii, z którym zmaga się pacjent. Nierzadko wraz z nimi, u tej samej osoby, współistnieją inne jeszcze jednostki – wśród tych, które pojawiają się z zaburzeniami odżywiania najczęściej, wymienić można przede wszystkim: zaburzenia depresyjne, zaburzenia lękowe, zaburzenia osobowości. Warto tutaj nadmienić, iż pacjenci z zaburzeniami odżywiania znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka nadużywania i uzależnienia od substancji psychoaktywnych. Zaburzenia odżywiania: diagnostyka Rozpoznawaniem zaburzeń odżywiania zajmują się specjaliści od ochrony zdrowia psychicznego – psychiatrzy oraz psychologowie. Często zanim pacjent trafi do takowych, odwiedza on zupełnie inne medyków – takie postępowanie wcale, wbrew pozorom, błędem nie jest. W rzeczywistości bowiem przed postawieniem rozpoznania zaburzeń odżywiania konieczne jest wykluczenie innych możliwych, organicznych przyczyn utraty masy ciała czy innych nieprawidłowych zachowań związanych z jedzeniem – w diagnostyce różnicowej uwzględnić należy zaburzenia hormonalne (takie jak np. zaburzenia czynności tarczycy czy choroba Addisona), choroby przewodu pokarmowego (takie jak np. celiakia, choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba wrzodowa). Czasami mija pewien czas od rozpoczęcia procesu diagnostycznego do postawienia ostatecznego rozpoznania. W sytuacji, gdy podejrzewamy, że bliski może mieć zaburzenia odżywiania, nie ma na co czekać – pomocy trzeba szukać jak najszybciej, ponieważ ich następstwa, niestety, mogą być wręcz opłakane. Zaburzenia odżywiania: powikłania Powikłań zaburzeń odżywiania wymienić można bardzo dużo. Prawda jest niestety taka, że w stosunkowo krótkim nawet czasie doprowadzić one mogą do niebagatelnego spustoszenia w całym organizmie pacjenta. Przykładowo w przebiegu anoreksji dochodzić może do takich problemów, jak: zaburzenia płodności (włącznie z niepłodnością), nasilone zaburzenia rytmu serca, utrata masy mięśniowej, osłabienie kośćca, gwałtowne zmiany nastroju. Groźna jest także i bulimia – w jej przypadku powikłaniami mogą być takie problemy, jak: uszkodzenia szkliwa zębów, poważne zaburzenia elektrolitowe, zaburzenia rytmu serca, uszkodzenia przełyku (powstające wskutek prowokowania wymiotów). Warto tutaj podkreślić, że pacjenci z zaburzeniami odżywiania mają zwiększone ryzyko podejmowania prób samobójczych. Biorąc pod uwagę opisane wyżej problemy oczywiste staje się to, że zaburzenia odżywiania nie tylko trzeba leczyć, ale i że trzeba to leczenie rozpoczynać jak najszybciej. Zaburzenia odżywiania: leczenie W leczeniu różnorakich zaburzeń odżywiania najistotniejszą rolę odgrywają oddziaływania terapeutyczne. Prawdopodobnie najwięcej wspomina się w tym przypadku o terapii poznawczo-behawioralnej, pomocne mogą być jednak również i innego rodzaju terapie, np. terapia systemowa czy terapia psychodynamiczna. U młodych pacjentów – dzieci i nastolatków – bardzo duże znaczenie w leczeniu zaburzeń odżywiania ma terapia rodzinna. Różne techniki bywają wykorzystywane w leczeniu omawianych problemów, przykładowo u chorych na anoreksję wykorzystywane są kontrakty terapeutyczne. Czasami w leczeniu zaburzeń odżywiania wykorzystywane jest również i leczenie farmakologiczne. Jednak nie doprowadzi do pełnego wyzdrowienia – do tego niezbędne jest podjęcie psychoterapii. Farmakoterapię w zaburzeniach odżywiania wykorzystuje się przede wszystkim wtedy, gdy obserwowane są u pacjenta objawy dodatkowych zaburzeń psychicznych, np. zaburzeń depresyjnych. U niektórych pojawiać się może pytanie, w jakich warunkach powinno się leczyć zaburzenia odżywiania. Wszystko zależy od stanu pacjenta – w przypadku stabilnych chorych, możliwe jest podjęcia leczenia ambulatoryjnego, wtedy jednak, gdy np. osoba z anoreksją ma skrajnie niskie BMI, konieczna może być hospitalizacja. Warto tutaj zaznaczyć, że niekoniecznie musi ona od razu mieć miejsce w szpitalu psychiatrycznym – przy znacznym wyniszczeniu konieczne najpierw może być leczenie w oddziale pediatrycznym lub internistycznym (w zależności od wieku chorego) i dopiero po ustabilizowaniu jego stanu somatycznego możliwe może być jego przekazanie do placówki psychiatrycznej. Niektórzy rodzice pacjentów z anoreksją oczekiwaliby, że w szpitalu masa ciała ich dziecka będzie rosła jak najszybciej. Takie podejście jest jak najbardziej zrozumiałe, ze strony medycznej zbyt szybki przyrost wagi wcale nie jest jednak korzystny. U osób z anoreksją przybieranie wagi musi odbywać się stopniowo – wtedy, gdy dochodzi do tego zbyt szybko, istnieje ryzyko wystąpienia zagrażającego życiu problemu, którym jest zespół ponownego odżywienia. Zaburzenia odżywiania: rokowania Ciężko jest podać konkretne rokowania osób z zaburzeniami odżywiania – problemy te przebiegają naprawdę różnie i mają bardzo zróżnicowane nasilenie objawów. Ogólnie jednak w przypadku anoreksji, bulimii i zaburzeń z napadami objadania się podaje się, że poprawę – w postaci częściowego lub całkowitego ustąpienia objawów – obserwuje się u od 50% do nawet 85% spośród wszystkich leczonych z powodu tych jednostek osób. Z drugiej strony trzeba tutaj wyraźnie podkreślić, iż zaburzenia odżywiania uznawane są za zaburzenia psychiczne o najwyższej śmiertelności. Ta informacja, podobnie jak wspomniane wcześniej możliwe powikłania problemów z odżywianiem się dobitnie pokazuje, jak ważne jest szybkie reagowanie i poszukiwanie pomocy w sytuacji, gdy nasz bliski może cierpieć na którąś z zaliczanych do tej grupy jednostek. Czytaj też: Uszkodzenia zębów przy zaburzeniach odżywiania Selektywne zaburzenie odżywiania: przyczyny, objawy i leczenie

Dlatego kiedy bliski mówi Ci, jak się czuje, nie zaprzeczaj jego uczuciom ani nie zapewniaj od razu, że „na pewno wszystko będzie dobrze”. Raczej powiedz „rozumiem, że się tak czujesz”, „to musi być dla Ciebie trudne”, „masz prawo tak reagować”. Takie zapewnienie sprawi, że bliski poczuje się bezpiecznie w relacji z Tobą.

Spis treści: Czym są zaburzenia odżywiania?Jakie są rodzaje zaburzeń odżywiania?Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania? Jakie są objawy w konkretnych przypadkach?Jakie są metody leczenia zaburzeń odżywiania?Domowe sposoby na zaburzenia odżywianiaCo powoduje zaburzenia odżywiania? Przyczyny zaburzenia odżywianiaKonsekwencje zaburzeń odżywiania – skutki zaburzeń odżywianiaJak zdiagnozować zaburzenia odżywiania się?Jak zapobiegać zaburzeniom odżywiania? Działania profilaktyczne Zaburzenia odżywiania to zaburzenia dotyczące zachowań żywieniowych, często występujące z nadmierną troską o masę ciała, upośledzające zdrowie fizyczne czy funkcjonowanie psychospołeczne. Mogą występować w formie poważnych chorób psychiatrycznych związanych z wysokim wskaźnikiem zachorowalności i śmiertelności. Zaburzenia odżywiania częściej występują u dorastających kobiet, jednak napadowe zaburzenia odżywiania (binge eating disorder) to problem przede wszystkim mężczyzn i osób starszych. [1] [2] Jakie są rodzaje zaburzeń odżywiania? Napadowe zaburzenia odżywiania Napadowe zaburzenia odżywiania (binge eating disorder) są najczęściej występującym zaburzeniem odżywiania. Zazwyczaj zaczynają się w okresie dorosłości i znaczną część chorych stanowią mężczyźni. Napadowe zaburzenia odżywiania możemy odróżnić od bulimii tym, że osoby z napadowymi zaburzeniami odżywiania nie ograniczają jedzenia oraz nie stosują zachowań oczyszczających w celu kompensacji. Zaburzenia te mają tendencje do remisji i nawrotów. Bulimia – żarłoczność psychiczna Bulimia (bulimia nervosa) występuje znacznie częściej niż anoreksja. Pojawia się w późnym okresie adolescencji lub we wczesnej dorosłości. Najczęściej osoby cierpiące na bulimię to kobiety (aż 85-90%). Bulimia jest zaburzeniem odżywiania polegającym na spożywaniu dużych ilości jedzenia w krótkim czasie, często, nawet gdy nie są głodne. Nierzadko podczas jedzenia mają tendencję do czucia się poza kontrolą i nie mogą przestać jeść. Osoby chore na bulimię mogą spożywać nawet do 20 000 kalorii na raz. Najczęściej spożywane po raz pierwszy pokarmy są zazwyczaj słodkie, słone, miękkie lub gładkie o wysokiej kaloryczności. Objadanie może występować kilka razy w tygodniu lub kilka razy dziennie. Możemy wyróżnić dwa typy bulimii: Bulimia oczyszczająca - ten typ bulimii polega na wywoływaniu wymiotów po nieoczyszczająca - osoby z tym typem bulimii używają środków przeczyszczających, czopków, lewatyw, diuretyków, aby pozbyć się jedzenia. W przypadku tego rodzaju bulimii po obżarstwie niektórzy stosują dłuższy post lub intensywne ćwiczenia, aby spalić spożyte kalorie. [3] Anoreksja – jadłowstręt psychiczny Anoreksja (anorexia nervosa) to najbardziej znane i najczęściej badane zaburzenie odżywiania. Zwykle jego rozwój przypada na okres dorastania i występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Śmiertelność anoreksji jest najwyższa spośród wszystkich zaburzeń psychicznych, a chorzy umierają w wyniku powikłań czy samobójstw. Istnieją dwa następujące typy anoreksji: Typ restrykcyjny. Polega na utracie wagi poprzez post oraz nadmierne gwałtownego objadania. Występuje, kiedy osoby chore spożywają duże ilości pokarmu, a następnie oczyszczają się poprzez wywoływanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających lub moczopędnych. Pica Pica to zaburzenie polegające na częstym i obfitym spożywaniu przedmiotów, które mogą, ale nie muszą być produktem spożywczym. Przykłady takich produktów to gleba, kreda, mydło, papier, włosy czy kostki lodu. Istotne jest, że osoba spożywająca dany przedmiot nie zważa na możliwe konsekwencje żywieniowe wynikające z ich jedzenia. Jest to zachowanie kompulsywne, ale rzadko wynika z zaburzeń psychicznych. Przyczyną tego zaburzenia jest najczęściej niedokrwistość z niedoboru żelaza. W przypadku pica problemem jest przeprowadzenie prawidłowej diagnostyki, ponieważ pacjenci mogą czuć się ośmieszeni czy zażenowani swoimi nietypowymi nawykami żywieniowymi. Powoduje to, że pacjenci rzadko zgłaszają się po pomoc. Pica może występować z pragnieniem spożywania wielu produktów – na przykład: orzeszków ziemnych, chipsów, marchwi, pietruszki, sałaty, tostów, liści mięty, selera, masła orzechowego, surowych ziemniaków, skórki pomarańczowej, nasion pomidorów, fusów z kawy, sody oczyszczonej, węgla drzewnego czy sadzy, zaprawy murarskiej, dętki opony czy trocin. [5] AFRID - unikające lub restrykcyjne zaburzenia przyjmowania pokarmów AFRID to zaburzenia, które dotyczą restrykcyjnego zaburzenia przyjmowania pokarmów u niemowląt, małych dzieci i niektórych dorosłych. AFRID pojawia się najczęściej do 7 roku życia i czasami może utrzymywać się do wieku dorosłego. Przyczyną tego zaburzenia może być utrata zainteresowania jedzeniem, intensywna niechęć do określonych smaków, zapachów, konsystencji czy kolorów. Zaburzenia przeżuwania – zespół ruminacji Zaburzenia przeżuwania polegają na cofaniu pokarmu z żołądka do ust do 30 minut po jego spożyciu, a następnie ponownym przeżuwaniu i połykaniu lub wypluwaniu. W przeżuwanie jest zaangażowany niecelowy skurcz żołądka. Ruminacje u niemowląt ustępują zazwyczaj do 12 miesiąca życia, ale u starszych dzieci oraz dorosłych mogą prowadzić do utraty masy ciała lub niedożywienia. Zaburzenia przeżuwania mogą towarzyszyć też anoreksji. Możliwe przyczyny występowania ruminacji to: Choroba fizyczny. Najczęściej jednak identyfikacja przyczyny zespołu przeżuwania jest trudna. [6] OSFED - Inne określone zaburzenia odżywiania i jedzenia: OSFED to grupa zaburzeń, które obejmują: zaburzenia oczyszczania, zespół nocnego objadania się, atypową anoreksję oraz subkliniczną bulimię. Zaburzania oczyszczania się Zaburzenia oczyszczające charakteryzują się wymiotami, nadmiernymi ćwiczeniami fizycznymi, używaniem środków przeczyszczających lub moczopędnych w celu kontroli wagi. Nie występuje w ich przypadku nadmierne objadanie się. Powikłania tej grupy przypadłości są podobne do powikłań bulimii, są to: Zaburzenia równowagi z jamy ślinianek przyusznych. Zespół nocnego objadania się Zespół nocnego objadania się to częste przejadanie się po przebudzeniu ze snu, które jest silnie związane z zaburzeniami snu. Przypadłość tę leczy się podobnie jak napadowe zaburzenia odżywiania. Atypowa anoreksja Atypowa anoreksja ma podobne objawy do anoreksji, ale różni się tym, że BMI chorych jest w granicach normy. Leczenie powinno przebiegać podobnie jak leczenie anoreksji. Podprogowa (subkliniczna) bulimia i napadowe zaburzenia odżywiania Subkliniczna bulimia nie spełnia idealnych kryteriów bulimii oraz napadowych zaburzeń odżywiania. Ortoreksja Ortoreksja to nowa przypadłość polegająca na obsesyjnej koncentracji na zdrowym odżywianiu, na przykład w postaci eliminacji całych grup pokarmów z obawy, że są one niezdrowe [7] Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania? Jakie są objawy w konkretnych przypadkach? Napadowe zaburzenia odżywiania – objawy Objawy napadowych zaburzeń odżywiania to: Spożywanie ogromnych ilości pokarmu w krótkim kontroli podczas winy z powodu zachowań kompensacyjnych czy zwiększone ryzyko otyłości, powikłań związanych z otyłością takie jak cukrzyca, choroby serca czy udar mózgu. Bulimia (żarłoczność psychiczna) – objawy Objawy bulimii obejmują: Spożywanie znacznych ilości pokarmu w krótkim kontroli podczas jedzenia kompensacyjne w celu zapobiegania przybieraniu na wadze (wymioty, stosowanie środków przeczyszczających, moczopędnych, ograniczanie jedzenia czy nadmierne ćwiczenia).Występuje strach przed przybieraniem na wadze, pomimo tego, że waga mieści się w równowagi hormonalne. Objawy bulimii są podobne do objawów napadowego odżywiania, ale różnią się tym, że osoby z bulimią utrzymują prawie normalną wagę. Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) - objawy Objawy anoreksji obejmują: Skrajną strach przed przybraniem na obraz ciała, zaprzeczanie, że ma się znaczną zachowań kompensacyjnych w celu unikania przybierania na wadze, pomimo występowania niedowagi. Skupienie na jedzeniu oraz do z koncentracją oraz podejmowaniem czy wycofanie obsesyjno-kompulsywne związane z zawroty głowy, brak zimna, kiedy inni czują kobiet może występować brak miesiączki przez co najmniej trzy kolejne cykle menstruacyjne. Jeżeli objawy anoreksji utrzymują się długo, mogą rozwinąć się następujące powikłania: osteopenia,łamliwość włosów oraz paznokci,suchość skóry,zaparcia,niedociśnienie,bradykardie,hipotermia,włosy typu „languno”,brak miesiączek,niepłodność,wyniszczenie mięśni,odporność na hormon wzrostu. Pica – objawy: Objawy pica to: Nietypowe upodobania żywieniowe, spożywanie niejadalnych przedmiotów, bez zwracania uwagi na możliwe związany z chęcią spożywania niejadalnych przedmiotów i podejrzewanie u siebie zaburzeń poważnych konsekwencji zdrowotnych wynikających z danych upodobań żywieniowych, takich jak zakażenia pasożytnicze, niedobór mikroelementów, niedrożność jelit, zatrucia metalami występuje u kobiet ciąży, dzieci oraz osób niepełnosprawnych intelektualnie. U ciężarnych i dzieci najczęściej jest łagodna i ustępuje samoistnie, ale może być przewlekła i wyniszczająca u osób niepełnosprawnych intelektualnie. Najczęstsze typu pica to: Geofagia: jedzenie brudu lub zjadanie brudu (archaiczne).Litofagia: zjadanie kamieni lub jedzenie Zjadanie Zjadanie Zjadanie spalonych Zjadanie włosów. Zarejestrowane przykłady skutków pica to między innymi: Anemia hemolityczna wskutek spożywania odświeżaczy do muszli klozetowych i kulek na oraz perforacja jelit czy przedwczesne porody u kobiet w ciąży w przypadku geofagii (jedzenia brudu lub gliny).Bezoary (kamienie jelitowe) z powodu jedzenia niektórych owoców lub rtęcią z powodu jedzenia papieru (pudełek po chusteczkach oraz paczek papierosów).Niewydolność nerek i hipokalemia wskutek jedzenia w przypadku amylofagii (jedzenia skrobi), gdy nie było zapewnione odpowiednie odżywianie w trakcie ciąży. Konsekwencje pica mogą być poważne, dlatego ważna jest diagnostyka i wprowadzenie leczenia. Zaburzenia przeżuwania (zespół ruminacji) – objawy Objawy zespołu ruminacji to: Cofanie się pokarmu z żołądka do ust lub wymiotowanie oraz ponowne przeżuwanie niecelowego skurczu występować utrata masy ciała lub niedożywienie. AFRID – objawy Objawy AFRID obejmują: Restrykcyjne przyjmowanie pokarmów, które występuje szczególnie u niemowląt, może rozpocząć się do 7 roku życia i trwać do funkcjonowania spożywania posiłków z innymi mikroskładników. Jakie są metody leczenia zaburzeń odżywiania? Najczęściej leczenie zaburzeń odżywiania obejmuje leczenie psychiatryczne, terapię, współpracę z dietetykiem lub psychodietetykiem, uzupełnienie niedoborów, jednak zależnie od typu przypadłości stosuje się różne metody leczenia. Napadowe zaburzenia odżywiania – leczenie Leczenie napadowych zburzeń odżywiania nie powinno skupiać się tylko na utracie wagi, ponieważ może spowodować to wzrost zachowań związanych z objadaniem się. Sposoby leczenia napadowych zaburzeń odżywiania to: Behawioralna utrata masy ciała, która zmniejsza częstotliwość objadania się oraz może prowadzić do utraty masy ciała. Większość osób z napadowymi zaburzeniami odżywiania jest otyła i poszukują jednakowo zaprzestania jedzenia w nadmiernych ilościach oraz redukcji masy ciała. Zazwyczaj pacjencji chudną około 5-10% masy ciała, a utrzymanie tej wagi jest W bulimii zalecane nurty terapii to:terapia poznawczo-behawioralna, terapia interpersonalna i dialektyczna terapia Umiarkowane dodatkowe korzyści może dać połączenie psychoterapii z farmakoterapią. Leki stosowane w przypadku napadowych zaburzeń odżywiania to: fluoksetyna, sertralina, tpiramat, zonisamid, lamotrygina, akamprozat, orlistat, escitalopram, atomoksetyna i duloksetyna. [8] Bulimia (żarłoczność psychiczna) – leczenie W przypadku bulimii najskuteczniejsze jest połączenie kilku rodzajów leczenia jak połączenie psychoterapii z lekami przeciwdepresyjnymi. W leczeniu bulimii stosuje się podejście zespołowe, które obejmuje Ciebie, Twoją rodzinę, Twojego lekarza pierwszego kontaktu, specjalistę zdrowia psychicznego oraz dietetyka, który ma doświadczenie w leczeniu zaburzeń odżywiania. Formy leczenia bulimii to: Psychoterapia. Przykładami skutecznej psychoterapii w bulimii to terapia poznawczo-behawioralna, która pomaga unormować wzorce żywieniowe, zidentyfikować negatywne przekonania i zachowania oraz zastąpić je nowymi, zdrowymi i rodzinna. Stosuje się ją w celu wprowadzenia interwencji, kiedy dziecko lub nastolatek wykazuje niezdrowe zachowania W bulimii stosowany jest lek przeciwdepresyjny, nawet jeśli depresja nie występuje. Jest to żywieniowa. Współpraca z dietetykiem może być konieczna. Opracowanie odpowiedniego planu żywieniowego, w celu osiągnięcia zdrowych nawyków żywieniowych, w celu unikania głodu, zachcianek i zapełnienia potrzebnych składników Zwykle leczenie bulimii przebiega poza szpitalem, ale jeżeli objawy mają poważne komplikacje zdrowotne, konieczna może być dzienne. Wsparcie w postaci szpitali dzienne może być korzystnym rozwiązaniem w leczeniu bulimii. [9] Anoreksja (jadłowstręt psychiczny) – leczenie Ciężka utrata wagi oraz głodzenie to nagły stan medyczny, dlatego osoby z anoreksją mogą wymagać leczenia anoreksji to osiągnięcie minimalnej zdrowej wagi. Leczenie często wymaga współpracy wielu specjalistów, dlatego najskuteczniejsze bywają kompleksowe programy zaburzeń przeciwdziałania anoreksji to: Psychoterapia oraz zarządzanie kliniczne, które mogą pomóc osobie chorej rozpoznać zniekształcone przekonania na temat obrazu ciała, które są kluczowe dla zaburzenia. Może ona także pomóc kontrolować lęk przed jedzeniem. Polecanym nurtem jest psychoterapia dietetyka. Wsparcie dietetyka jest potrzebne dla ustalenia planu żywieniowego, wspierającego powolny przyrost masy rodzinna. Dzięki niej można zauważyć I zmienić negatywne interakcje w rodzinie, takie jak bezproduktywna walka o władzę nad Leki przeciwdepresyjne mogą pomóc z objawami depresji, lęku czy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. Jeżeli myślenie danej osoby o jedzeniu jest bardzo zniekształcone, mogą zostać włączone leki przeciwpsychotyczne, takie jak olanzapina. [10] Pica – leczenie W przypadku picy z niedoboru żelaza, po zastosowaniu leczenia, objawy ustępują najczęściej w ciągu kilku dni, a pacjent może odczuwać awersję do wcześniej spożywanych materiałów. Jeżeli pragnienie spożywania nietypowych przedmiotów powraca, należy wykonać ponownie badania w kierunku niedoborów żywieniowych. Leczenie pica obejmuje: Zmniejszenie ekspozycji na pożądane mikroskładników behawioralną czy awersyjną, przede wszystkim u osób niepełnosprawnych intelektualnie. Zaburzenia przeżuwania (zespół ruminacji) – leczenie Podstawową metodą leczenia ruminacji jest terapia behawioralna. Stosuje się także terapię biofeedback, która ma redukować skurcze brzucha oraz wprowadza się naukę oddychania przeponowego. AFRID – leczenie Należy wziąć pod uwagę, że wybredne jedzenie we wczesnym dzieciństwie jest zachowaniem normalnym i nie zalicza się go do AFRID. Leczenie AFRID u dzieci powyżej dziesiątego roku życia może obejmować terapię poznawczo-behawioralną. Leczenie AFRID obejmuje: Leczenie metody ponownego żywienia (żywienie przez zgłębnik).Farmakoterapię wspomagającą. [11][12] Domowe sposoby na zaburzenia odżywiania W swoim zakresie możesz wprowadzić kilka zaleceń odnośnie do postępowania w zaburzeniach odżywiania. Pomóc może: Przestrzeganie planu leczenia. Regularna aktywność w terapii, trzymanie się planu posiłków, nawet jeżeli występuje Zebranie wiedzy na temat bulimii może pomóc w radzeniu sobie z chorobą i być źródłem motywacji do odżywianie. Jeżeli oczyszczasz się, organizm jest narażony na niedobory składników odżywczych. Możesz sięgnąć po poradę odnośnie do prowadzenia diety, do lekarza ogólnego czy dietetyka i zapytać o stosowanie suplementów. Pielęgnowanie relacji. Wsparcie troskliwych członków rodziny oraz przyjaciół może być nastawienie do siebie. Warto być miłym dla siebie, oprzeć się chęci częstego ważenie i przeglądania w lustrze. Może to wspierać chęć podtrzymania niezdrowych ostrożności w kontekście ćwiczeń. Możesz zaczerpnąć porady specjalisty, jaki rodzaj aktywności jest dla Ciebie wskazany, szczególnie jeżeli ćwiczysz nadmiernie w celu spalenia kalorii po stresu. Pomocne mogą być: relaksacja, medytacja, joga, masaże czy akupunktura. Co powoduje zaburzenia odżywiania? Przyczyny zaburzenia odżywiania Wyróżniamy kilka grup powodów zaburzeń odżywiania, tj.: Czynniki biologiczne:Genetyczne. Niektóre geny zwiększają ryzyko rozwoju zaburzeń Pośrednio na rozwój zaburzeń odżywiania może wpływać serotonina, ponieważ odgrywa ona istotną rolę w regulacji apetytu i Zaburzeniom odżywiania sprzyjają cechy osobowości takie jak: perfekcjonizm, impulsywność, poszukiwanie nowości, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, unikanie oraz neurotyzm. Psychiczne czynniki zaburzeń odżywiania to także: niska samoocena, poczucie nieadekwatności lub braku kontroli w życiu, depresja, niepokój, gniew, samotność oraz niezadowolenie z własnego ciała. Rozwojowe. Czynniki środowiskowe tak jak wpływ wykorzystania seksualnego w dzieciństwie zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania. Sprzyjać zaburzeniom odżywiania mogą także trudności w wyrażaniu emocji ii uczuć, bycie ofiarą dokuczania lub wyśmiewania się z powodu rozmiaru czy Wpływ mediów i kultury zachodniej, która preferuje szczupłość, szczególnie u kobiet i które kreują idee z tym związane. Wchodzą w to normy kulturowe, które wartościują ludzi na podstawie wyglądu fizycznego. [1] [13] Czynniki ryzyka zaburzeń odżywiania Innym zagadnieniem od przyczyn, są czynniki zaburzeń odżywiania. Wyróżniamy następujące czynniki zaburzeń odżywiania: Historia rodziny. Zaburzenia odżywiania mają większe prawdopodobieństwo wystąpienia u osób, u których rodzice lub rodzeństwo mieli zaburzenia odżywiania. Pozostałe zaburzenia zdrowia psychicznego. Osoby z zaburzeniami odżywiania często mają zaburzenia lękowe, depresję lub zaburzenia i głodzenie się. Stosowanie diety zwiększa ryzyko rozwoju zaburzeń odżywiania. Głodzenie wpływa na mózg, wpływa na zmiany nastroju, sztywność myślenia, niepokój i zmniejszenie apetytu. Zaburzenia odżywiania mogą być objawami głodzenia się – głodzenie się I utrata wagi mogą zmieniać sposób pracy mózgu u osób wrażliwych, co może utrwalać restrykcyjne zachowania żywieniowe i utrudniać powrót do zdrowych nawyków. Stres. Wystąpienie dużego stresora może zwiększyć ryzyko wystąpienia zaburzeń W przypadku cukrzycy typu 1 czasami rozpoznawana jest diabulimia. Polega na celowym przyjmowaniu przez pacjenta niewystarczającej ilości insuliny w celu kontrolowania masy ciała. Cukrzyca typu 2 występuje zaś u pacjentów z zaburzeniami napadowego Kobiety w ciąży mogą wykształcić okresowo najczęściej łagodne zaburzenie typu pica. [14] [15] Kiedy pojawiają się zaburzenia odżywiania? Zależnie od typu zaburzenia odżywiania, mogą mieć początek w różnym wieku. AFRID czy zespół ruminacji może mieć początek w wieku niemowlęcym czy dziecięcym. Bulimia czy anoreksja najczęściej choroba, która rozpoczyna się w okresie dojrzewania. Napadowe zaburzenia odżywiania mogą rozpocząć się w wieku nastoletnim, ale występują często u osób dorosłych. Czy zaburzenia odżywiania to choroba? Czy należy potraktować je poważnie? Zaburzenia odżywiania to poważna choroba. Zależnie od typu zaburzenia, mogą one prowadzić do różnorodnych powikłań, a nawet śmierci, jak często jest w przypadku anoreksji. Konsekwencje zaburzeń odżywiania – skutki zaburzeń odżywiania Zaburzenia odżywiania mogą skutkować wieloma powikłaniami, a niektóre z nich mogą zagrażać życiu. Przykładowe problemy zdrowotne związane z zaburzeniami odżywiania to: Choroby zdrowotne takie jak osteoporoza, niedobory żywieniowe, anemia, słabe mięśnie, niskie ciśnienie krwi, spłycony oddech, niski puls, spadek temperatury ciała, trudności z koncentracją, brak energii, cukrzyca, choroby układu sercowego i oraz oraz zachowania z rozwojem oraz społeczne i problemy w związane z używaniem w pracy i [15] Jak zdiagnozować zaburzenia odżywiania się? Diagnostyka zaburzeń odżywiania różni się zależnie od podejrzewanego rodzaju zaburzenia. Lekarz powinien przeprowadzić wywiad dotyczący historii medycznej pacjenta oraz historii osobistej, zalecane jest wykonanie badań fizykalnych, pomiarów wagi oraz badań krwi. [16] [17] Jakie są najczęstsze wstępne objawy mogące świadczyć o występowaniu zaburzeń odżywiania? Jak rozpoznać zaburzenia odżywiania u dzieci? Jeśli podejrzewasz, że członek rodziny lub przyjaciel wydaje się wykazywać oznaki zaburzeń odżywiania, rozważ rozmowę o swoich obawach. Wiele osób z zaburzeniami odżywiania może nie być gotowym do przyznania, że ma problem z odżywianiem – możesz nie być w stanie zapobiec rozwojowi zaburzeń odżywiania, ale współczucie może zachęcić tę osobę do szukania pomocy. Jakie są powody do niepokoju związane z nawykami żywieniowymi bliskiej Ci osoby? Wzorce żywieniowe oraz przekonania, które mogą sygnalizować niezdrowe zachowanie to: Znaczące może być opuszczanie posiłków i wymyślanie wymówek, żeby nie na restrykcyjną wersję diety uwaga poświęcona zdrowemu własnych posiłków i niejedzenie razem z rodziną. Wycofanie się z aktywności zamartwianie się lub narzekanie na bycie grubym i mówienie o przeglądanie się w lustrze w celu poszukiwania się spożywanie dużych ilości słodyczy czy pokarmów suplementów diety, środków przeczyszczających oraz produktów ziołowych w celu utraty na knykciach spowodowane wywoływaniem w trakcie posiłków w celu skorzystania z znacznie większej ilości jedzenia podczas posiłku niż jest to uważane są depresji, obrzydzenia, wstydu czy poczucia winy z powodu nawyków w tajemnicy. Jeśli podejrzewasz, że Twoje dziecko może mieć zaburzenia odżywiania, skonsultuj się z jego internistą, aby omówić swoje obawy. Kto diagnozuje i leczy zaburzenia odżywiania – gdzie szukać pomocy? Zaburzenia odżywiania zazwyczaj diagnozuje psychiatra, ale pomocna może być także wizyta u lekarza ogólnego. Zazwyczaj leczenie powinno przebiegać we współpracy wielu specjalistów: psychiatry, lekarza ogólnego, dietetyka oraz rodziny pacjenta. Zaburzenia odżywiania – kiedy udać się do lekarza? Jeżeli podejrzewasz u siebie, któryś z typów zaburzeń odżywiania udaj się do lekarza. Nieprawidłowe nawyki żywieniowe mogą skutkować poważnymi powikłaniami zdrowotnymi. Co jeść w przypadku zaburzeń odżywiania? Plan odżywiania w przypadku zaburzeń odżywiania powinien być dobrany indywidualnie, ze względu na typ zaburzenia oraz potrzeby pacjenta. Pomocna może być porada dietetyka, który ma doświadczenie z leczeniem zaburzeń odżywiania lub psychodietetyka. Czy istnieją ośrodki leczenia zaburzeń odżywiania w Polsce? W Polsce istnieją publiczne oraz prywatne ośrodki zaburzeń odżywiania, które zajmują się kompleksową pomocą. Jak zapobiegać zaburzeniom odżywiania? Działania profilaktyczne Na szczęście, dzięki pracy naukowców można wskazać wiele sposobów prewencji zaburzeń odżywiania, ważnych szczególnie w przypadku dzieci. Działania zapobiegawcze zaburzeń odżywiania to: Unikanie diet przy dziecku. Nawyki żywieniowe stosowane w domu mogą wpłynąć na relacje dziecka z jedzeniem. Wspólne spożywanie posiłków daje możliwość przekazania wiedzy na temat zdrowego relacje z dzieckiem. Kontakt z dzieckiem i rozmowy na temat zagrożeń dotyczących zaburzeń odżywiania mogą zapobiec przyszłym problemom. Możesz przestrzec dziecko przed stronami internetowymi, portalami społecznościowymi i możliwym wpływem środowiska szkolnego dziecka, które kreują anoreksję jako wybór stylu życia, a nie zaburzenie pozytywnego, zdrowego obrazu ciała dziecka, niezależnie od tego, jaki ma kształt czy rozmiar. Unikaj także krytykowania własnego ciała przy dziecku, a zamiast tego stosuj komunikaty odnośnie do szacunku i samoakceptacji, w celu budowania zdrowego poczucia własnej wartości. Rozmowa z internistą. Lekarz podczas przeprowadzania bilansu może zauważyć wczesne symptomy zaburzeń odżywiania i zadać pytania odnośnie do nawyków żywieniowych czy zadowolenia z wyglądu. Podsumowanie Nie ignoruj objawów zaburzeń odżywiania. Wczesne leczenie wiąże się z większym prawdopodobieństwem sukcesu w leczeniu, poprawą jakości życia i uniknięciem poważnych powikłań zdrowotnych, a nawet śmierci. Jeżeli masz dziecko, zwróć uwagę na pierwsze oznaki zaburzeń odżywiania, aby uniknąć rozwoju problemu. Odpowiednie leczenie może spowodować, że Twoja codzienność będzie wolna od zaburzenia i bardziej szczęśliwa. Źródła i przypisy: NCBI, P. Balasundaram, P. Santhanam, Eating Disorders, Kotwas: Występowanie zaburzeń odżywiania wśród uczennic szkół ponadgimnazjalnych, Psychiatr. Pol. 2020; 54(2): 253– Health Publishing, Bulimia: Symptoms, diagnosis and Clinical Methods: The History, Physical, and Laboratory Examinations. 3rd Center for Advancing Translational Sciences: Rumination disorder, icd10 – zaburzenia Crow: Treatment of Binge Eating Disorder, Curr Treat Options Psychiatry, nr 1(4): s. 307– Clinic: Bulimia nervosa - Diagnosis and Treatment. Harvard Health Publishing: Thomas, O. Wons, K. Eddy: Cognitive-Behavioral Treatment of Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder, Curr Opin Psychiatry. Nov; nr 31(6): s. 425– Food Intake Disorder: A Three-Dimensional Model of Neurobiology with Implications for Etiology and Treatment, University of North Carolina at Chapel Hill, Causes of Eating P. Winston, Eating Disorders and Diabetes, nr 20(8), s. Clinic, Eating Diagnostic criteria for Eating National Institute of Diabetes and Kidney Disease, Eating Disorders and the Patient with Diabetes.

Poniżej grupa 6B8 (zaburzenia żywienia lub odżywiania) z najnowszej klasyfikacji ICD-11 i jedynie wymagane do diagnozy cechy charakterystyczne (nie uwzględniam listy cech dodatkowych): 6B80: Anoreksja/jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa) – jedno z dwóch zaburzeń odżywiania, którego choć jedną z nazw usłyszał każdy.

Proces zdrowienia z zaburzeń odżywiania wymaga profesjonalnej pomocy. Im szybciej osoba chorująca rozpocznie leczenie, tym większe są jej szanse na wyzdrowienie. Z reguły jednak to rodzice nalegają na rozpoczęcie terapii, a osoba chora w ogóle nie widzi takiej potrzeby. Zachęcanie do podjęcia leczenia to trudne zadanie, ale decydujące o zdrowiu i samopoczuciu w przyszłości. Prawdopodobnie z każdą chorą osobą rozmowy będą przebiegać nieco inaczej. Warto jednak pamiętać o następujących sprawach: Pierwszy krok do leczenia to duże wyzwanie Dla osoby zdrowej koncepcja poszukiwania pomocy, gdy jest się chorym, jest prosta i logiczna. Dla osoby chorej na zaburzenia odżywiania się to duży stres i niepokój. Pamiętaj o jej uczuciach, gdy będziesz zaczynać rozmowę. Nie „kupuj” wymówek Łatwo jest obiecać, że się podejmie leczenie, gorzej z realizacją tego postanowienia. Odwlekanie wizyty u specjalisty jest typowe – osoba chora nie chce się konfrontować ze swoim problemem lub go nie dostrzega. Oczywiście zaburzenia odżywania się nie mogą być jedynym tematem do rozmowy z osobą chorą, jednak trzeba stale zachęcać do realizacji tej obietnicy. Odpowiedni specjalista Znalezienie odpowiedniego terapeuty nie jest łatwe, czasami trzeba spotkać się z kilkoma terapeutami i lekarzami, zanim uda się znaleźć osobą, którą zaakceptuje pacjent. Dobrze pamiętać o tym i nie zniechęcać się po pierwszych konsultacjach. A co ze zdrowiem? Zaburzenia odżywiania powodują wiele różnych problemów ze zdrowiem fizycznym i psychicznym. Zachęcaj więc chorującą osobę do regularnych badań przez pediatrów czy internistów. Czasami łatwiej uwierzyć lekarzowi niż z własnemu rodzicowi! Sojusz ze „zdrową częścią” Czasami, pomimo trudności z akceptowaniem zdania rodziców, osoby z zaburzeniami odżywiania są ambiwalentne w stosunku do choroby – chcą i jednocześnie nie chcą tkwić w chorobie. Rozmowa na temat problemów, jakie powstają w efekcie chorowania, np. pojawianiu się depresji, lęku, zmęczenia, zaburzeń snu czy utracie znajomych, może być bardziej przekonująca niż sama dyskusja o jedzeniu. A co będzie, jak już będziesz zdrowa? Co przed chorobą było dla osoby chorej ważne, co lubiła, co ją pasjonowało? Przypominanie o dawnych marzeniach pomoże skupić się na długoterminowych planach, a nie tylko na krótkotrwałych, pozornych zresztą korzyściach z zaburzeń odżywiania się. Równowaga Przesada jest zawsze niewskazana. Jeśli będziesz zbyt naciskać, zamęczać kontrolą, to jest bardzo prawdopodobne, że osoba chora zacznie cię unikać albo reagować gniewem i złością przy najmniejszej próbie rozmowy. Z drugiej strony nie można jednak zignorować tej potencjalnie śmiertelnej choroby. Nie jest łatwo znaleźć złoty środek, ale stałe wsparcie i sprawdzanie gotowości do leczenia pomoże „popychać” chorego w kierunku zdrowienia. Opracowanie APB

osób z zaburzeniami przebiegającymi z napadami objadania się (BED) to mężczyźni. Występowanie BED w ogólnej populacji ludzi wynosi 1-5%, wśród kobiet 3,5%, zaś wśród mężczyzn do 2% [4]. Warto zwrócić uwagę również na fakt, iż zaburzenia odżywiania najczęściej występują w rozwiniętych krajach zachodnich (Francja, Ho-

„Niekoniecznie trzeba mówić o tym, że musisz pójść do psychologa, bo widzimy, że za bardzo się odchudzasz. Lepiej powiedzieć, że przy takim odchudzaniu często pojawiają się problemy z koncentracją uwagi, że warto się wzmocnić, bo jesteś w takim wieku, w którym dobrze jest się zastanowić nad tym, co chcesz robić w życiu, jaką szkołę wybrać, co jest dla ciebie ważne” – twierdzi Dorota Minta, psycholog i psychoterapeutka, pracująca z osobami zmagającymi się z bulimią i anoreksją. Redakcja: Jak rozpoznać rozwijające się zaburzenia odżywiania u dzieci? Co powinno zaalarmować rodzica? Dorota Minta: Każda drastyczna zmiana zachowania jest niepokojąca i to dotyczy wszystkich zaburzeń, nie tylko odżywania. Jeżeli obserwujemy jakieś nowe czy zmienione zachowania przez około dwa tygodnie, to zazwyczaj potrzebna jest co najmniej konsultacja z psychoterapeutą. Rzadko dzieje się tak, że dziecko od razu przestaje jeść. Na początku zaczyna się zdrowiej odżywiać, samo gotuje, następnie omija jakieś posiłki, mówi, że nie jest głodne, że coś mu nie smakuje. Porcje jedzenia stają się coraz mniejsze lub są eliminowane różne produkty z jadłospisu. Takie zachowania są już wyraźnym sygnałem, że coś jest nie tak i warto się temu przyjrzeć oraz podjąć rozmowę. Takie dzieci coraz więcej czasu spędzają w samotności, zamykają się w pokoju, zmieniają styl ubioru. Paradoksalnie, na początku podkreślają swoim strojem to, że szczupleją, a potem zaczynają to maskować – chodzą w za luźnych ubraniach, zakładają bluzki z długimi rękawami, choć jest ciepło. Odsuwają się od rodziny i od towarzystwa. Nagle maleje liczba koleżanek i kolegów, przychodzących do domu. Dziecko coraz rzadziej wychodzi ze znajomymi. Takie zachowania wymagają przyjrzenia się, porozmawiania oraz skorzystania z pomocy psychologa. Chciałabym jednak podkreślić i uczulić rodziców, że czasami dziecko nie z chce z nimi rozmawiać nie dlatego, że ich nie kocha albo im nie ufa, często po prostu jest mu trudno rozmawiać z bardzo bliską osobą i ktoś trzeci może być katalizatorem pozytywnych zmian. Dziecko z zaburzeniami odżywiania może zaprzeczać problemowi i nie chcieć skorzystać z pomocy psychologa. Co zrobić w takim przypadku? Jak je zmotywować i rozmawiać na ten temat? Moim zdaniem niekoniecznie trzeba mówić o tym, że musisz pójść do psychologa, bo widzimy, że za bardzo się odchudzasz. Lepiej powiedzieć, że przy takim odchudzaniu często pojawiają się problemy z koncentracją uwagi, że warto się wzmocnić, bo jesteś w takim wieku, w którym dobrze jest się zastanowić nad tym, co chcesz robić w życiu, jaką szkołę wybrać, co jest dla ciebie ważne. Na pewno nie można dziecka zmuszać, ponieważ wtedy niczego nie osiągniemy. Należy proponować spotkanie ze specjalistą na zasadzie: pójdź, sprawdź, zobaczysz jak to wygląda, może dowiesz się o sobie czegoś ciekawego. Trzeba też zaufać psychologowi, że dalej będzie umiał dotrzeć do dziecka i pomóc mu w rozwiązaniu problemu. Warto przy tym pamiętać, że zaburzenia odżywiania, problemy i stany depresyjne zdarzają się też w rodzinach, w których wszystko jest w porządku. To wcale nie musi być reakcja na to, że rodzice są zimni, nie kochają i nie rozumieją albo są sami ze sobą w konflikcie. Zaburzenia odżywiania pojawiają się także w całkiem zwyczajnych rodzinach. Czasami wynika to z tego, że dziecko jest bardziej wrażliwe niż przeciętnie, nie odnalazło się w grupie rówieśniczej, jest w nieodpowiedniej dla niego szkole. Ile trwa terapia zaburzeń odżywiania dzieci? Czy rodzice powinni nastawić się na długą batalię o zdrowie swojego dziecka? Mam złą wiadomość – to nie jest krótka terapia. Dziecko borykające się z zaburzeniami odżywiania powinno być objęte opieką psychologiczną przez dłuższy czas. Na pewno nie można porzucać leczenia, kiedy jest lepiej. W takich sytuacjach nie należy odpuszczać, bo zaburzenia odżywiania potrafią powracać. Mam pacjentki, które dobrze funkcjonują i w tej chwili nie mają zaburzeń odżywiania, ale wiedzą, że na kryzys życiowy reagują pewnymi zachowaniami. Za sukces terapii uważam to, że po 5 latach przychodzą na 3 miesiące wsparcia i z powrotem wracają do swojego zwyczajnego życia. Jak to wygląda w praktyce? Od czego się zaczyna? Terapia zaburzeń odżywiania wymaga współpracy z rodziną. Najpierw do gabinetu psychologa przychodzą rodzice. Najlepiej, żeby na takim spotkaniu byli zarówno matka, jak i ojciec. Opowiadają o tym, jakie zachowania dzieci ich zaniepokoiły, psycholog ma możliwość zapytaniaczy w ich życiu coś się wydarzyło, np. zmarł ktoś bliski i zaburzenia odżywiania mogą być reakcją na stratę. Następnie odbywa się spotkanie z dzieckiem. To, co dzieje się na spotkaniu jest objęte tajemnicą. Jedynym momentem, w którym jestem z niej zwolniona, jest zagrożenie życia lub zdrowia dziecka. Współpracuję też blisko z psychiatrą, ponieważ niejednokrotnie potrzebne jest farmakologiczne wsparcie psychoterapii. Oczywiście psychologowie pracują w różnych nurtach i szkołach, ale generalnie na początku spotkania odbywają się dwa razy w tygodniu. Zdarza się, że obok terapii indywidualnej warto zaproponować dziecku terapię grupową, wspierającą proces wychodzenia z zaburzeń. Czasami potrzebna jest także systemowa terapia całej rodziny. To wszystko trwa, należy więc uzbroić się w cierpliwość. Czy metody leczenia zaburzeń odżywiania dzieci różnią się od terapii dorosłych? Narzędzia psychoterapeutyczne są generalnie te same. Oczywiście inaczej wygląda komunikacja z małym dzieckiem, a inaczej z nastolatkiem. Na pewno wielu rodziców zastanawia się, czy możliwe jest całkowite wyleczenie dziecka borykającego się z zaburzeniami odżywiania. Jak często ten problem powraca? Czy rodzina, w której pojawiła się bulimia lub anoreksja już zawsze będzie żyć w cieniu choroby? Zaburzenia odżywiania, podobnie jak stany depresyjne, mogą powracać. Osoby nadwrażliwe emocjonalnie mają pewną skłonność do reagowania w ten sposób na problemy z własnym życiem. Nie można jednak mówić o życiu w cieniu choroby. Jasne, że rodzice, których dzieci w ogóle zachorowały, mają tendencję do nadopiekuńczości, wynikającej często z poczucia winy, ale rolą psychoterapeuty jest przygotowanie ich do życia po zakończeniu terapii. Rodzice dostają konkretne instrukcje na temat tego, jak postępować wobec dziecka, jak z nim rozmawiać, jak zachowywać się podczas posiłków. Trzeba pamiętać, że młody człowiek, któremu udało się pomyślnie przejść przez proces leczenia, powinien staranniej niż przeciętna osoba dbać o swoją kondycję psychiczną. Rodzice, mający problem pomiędzy sobą i którym faktycznie zależy na tym, aby dobrze zadbać o dziecko, sami też poddają się terapii – dzięki temu wiedzą, jak na nowo budować relację ze swoim dzieckiem. Co dzieje się w sytuacji, kiedy terapia w poradni nie odnosi pożądanego skutku? Kiedy niezbędne jest leczenie szpitalne? Podejmując decyzję o terapii szpitalnej bierze się pod uwagę wskaźniki somatyczne, czyli masę ciała, jak i kwestie dotyczące funkcjonowania psychicznego. Ja mam taką zasadę, że pacjentów z zaburzeniami odżywiania zawsze konsultuję z lekarzem psychiatrą i ściśle z nim współpracuje. W niektórych przypadkach potrzebne jest wsparcie farmakologiczne. Niestety w Polsce mamy bardzo małe możliwości, jeśli chodzi o leczenie szpitalne osób z zaburzeniami odżywiania. Warszawa jest akurat takim miastem, gdzie z trudem, ale można dostać pomoc psychiatryczną. Dużo gorzej wygląda to w mniejszych ośrodkach. Mamy za mało specjalistów. Jak wspierać dziecko po terapii? Trzeba po prostu dobrze żyć z dzieckiem. Dla większości rodziców taka sytuacja jest sygnałem, że muszą nad sobą popracować, żeby umieć poradzić sobie z chorobą i inaczej budować relacje ze swoją pociechą. Z dzieckiem trzeba spędzać czas, mieć otwartą głowę oraz próbować je zrozumieć. Warto zatem ściągnąć aplikację Tik Tok, Instagram i wiedzieć, co można znaleźć na Youtube’ie. Rozmowa to podstawa. Należy dbać o dobre relacje w domu i nie jeść obiadu z włączonym telewizorem. Dziękujemy za rozmowę. I cz. wywiadu z p. Dorotą Mintą: Dorota Minta – ukończyła psychologię ze specjalizacją kliniczną na Uniwersytecie Wrocławskim, Akademię Pedagogiki Specjalnej w Warszawie oraz Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy terapeutycznej, szkoleniowej. Wykładowca akademicki, autorka programów nauczania, publikacji naukowych i popularnonaukowych. Pracuje z osobami zmagającymi się z zaburzeniami odżywiania (anoreksją i bulimią), doświadczającym obniżonego nastroju, odczuwającymi braku satysfakcji z własnego życia i niską samoocenę. Pomaga radzić sobie z trudnościami pojawiającymi się w życiu w obliczu kryzysu związanego np. z przewlekłą chorobą, utratą pracy, rozpadem związku, żałobą. Zajmuje się również psychologicznymi aspektami odżywiania chorych między innymi w chorobach nowotworowych. Związana z grupą terapeutów „Psycholodzy Lwowska”.

. 14 461 470 413 750 587 70 468

jak pomóc osobie z zaburzeniami odżywiania